De fractieleider van de PvdA in de Tweede Kamer, Ad Melkert, heeft zaterdag jl. in het Volkskrant Magazine een interview gegeven, en dat heeft hij geweten! Alle tv-journalen openden ermee. Wat was het geval? De Volkskrant plaatste op de voorpagina de vette kop: 'Melkert: "Kok zwak als politiek leider".' En dat is natuurlijk nieuws - ik kocht er zelfs een Volkskrant voor. Dan ga je nauwgezet het interview lezen en er blijkt niets, maar dan ook helemaal niets over te blijven van de nieuwsgaring door de Volkskrant. Integendeel, Melkert gedraagt zich uitermate behoedzaam en geeft op niets een echt antwoord, is politiek correct waar iets hem eventueel kan opbreken en spaart zelfs de huidige minister van Financiën, Zalm (VVD), door niet hem maar de ambtenaren en de cultuur op zijn departement te kritiseren. Kortom, een slap en zouteloos interview.
De politiek leider van de PvdA en aanvoerder van Paars-II, premier Kok, wordt uitvoerig geprezen, op het onderdanige af. Het enige waar Melkert kritiek op uitoefent is dat Kok weliswaar zijn partij haar ideologische veren heeft doen afschudden, maar dat hij verzuimd heeft haar een nieuw pak veren aan te meten. Die kritiek wordt overigens heel omzichtig en met veel begrip voor de positie van Kok geformuleerd. Het is een kritiek die breed leeft in de PvdA. Kok is in die opvatting een uitstekende premier, maar iets te weinig een partijman die ook ideologisch leiding geeft aan zijn partij. Vandaar die voortdurende trotse vergelijkingen met Koks legendarische voorganger, Willem Drees, ook een uitstekend premier, maar geen partijleider. Een andere legendarische voorganger, Joop den Uyl, was dat wél en dat is hem ook opgebroken, waardoor hij na een historische verkiezingsoverwinning in 1977 (55 zetels, dat is tien meer dan de PvdA nu heeft!) toch geen tweede kabinet-Den Uyl kon formeren, en knarsetandend moest toezien hoe het duo Van Agt (CDA)-Wiegel (VVD) er met de buit vandoor ging.
Melker zei dus helemaal niets nieuws. Het enige nieuws zou kunnen zijn dat de beoogd opvolger van Kok meer aandacht gaat besteden aan het ideologisch leiden van zijn partij. De conclusie kan geen andere zijn dan dat de Volkskrant willens en wetens nieuws heeft gemaakt. Gezien de pretenties van die krant, een kwaliteitskrant te willen zijn met een hoogwaardige en betrouwbare nieuwsvoorziening, is dat buitengewoon kwalijk. De redactie had er hooguit een redactioneel commentaar aan kunnen wijden, met daarin deze interpretatie van het interview met Melkert. Had men er nieuws van willen maken, dan had deze interpretatie aan Melkert ter goedkeuring moeten worden voorgelegd. Alles wijst er echter op dat dit niet is gebeurd.
Het tv-nieuws pakt het item vervolgens op en vraagt Kok, die in het land is om bevrijdingsdag luister bij te zetten, om commentaar. Dan gebeurt er iets merkwaardigs en krijgt het opzetje van de Volkskrant alsnog een politieke lading. Kok zegt niet wat ik hierboven heb gezegd, maar toont zich gekwetst in het genre: vader is niet boos, maar verdrietig.
De gang van zaken is slecht voor de Nederlandse pers en voedt slechts de opvatting in steeds bredere kring dat het nieuws over Den Haag in hoge mate wordt gemaakt, al dan niet in samenwerking met politici die wat hebben af te rekenen. Dat is kwalijk, temeer daar door het hoge incestueuze gehalte van ons huidige politieke systeem de behoefte aan een corrigerende pers groter is dan ooit. Een corrigerende rol die alleen goed kan worden gespeeld indien die pers betrouwbaar is en bovenal onafhankelijk, en dus geen enkele ambitie aan de dag legt om zelf politiek te willen bedrijven, zeker niet op deze smoezelige manier!
Intussen maakt een en ander weer eens duidelijk hoe moeilijk de positie van een beoogd opvolger is van een partij die regeert. De situatie waarin de PvdA en Melkert momenteel verkeren, begint griezelig veel te lijken op die van het CDA en opvolger Brinkman in de aanloop naar de verkiezingen van 1994. De PvdA heeft na meer dan tien jaar regeren verdacht veel trekken van het CDA in 1994. Net als het CDA is de PvdA zijn ideologische veren kwijt en een bestuurders- annex regentenpartij geworden. Op alle belangrijke bestuurlijke en ambtelijke posities zitten PvdA'ers. Ze zeggen nog net niet we run this country (Van Iersel, CDA), maar een van hun kamerleden, Judith Belinfante, heeft al wél gezegd dat wie het niet aanstaat, naar het buitenland mag vertrekken. Een uitspraak overigens die de leiding van de partij heeft betreurd en afgestraft. Ze hadden nog wel íets geleerd van die befaamde uitglijder van het CDA.
