21/08/2000 - Nu.nl

Op het moment dat ik dit schrijf, zondagavond, is nog niet bekend of er nog overlevenden zitten in de Russische kernonderzeeër Koersk. Mijn gevoel zegt me dat er Rusissche marinemensen levend uit zullen komen. Intussen worden de contouren van het schandaal met de dag duidelijker.

Reeds een etmaal na het arriveren van de Engelse en Noorse hulp in de vorm van diepzeeduikers en een geavanceerde reddingsduikboot, worden de tv-beelden wereldwijd getoond en zien we de reddingswerkers uiterst professioneel aan de slag op de bodem van de Barentsz-zee op een diepte van honderd meter . Koelbloedige mannen die in de weer zijn alsof ze zich op het land bevinden.

Over enkele uren moeten ze in de kernonderzeeër zijn, maar nu al staat vast dat er grote luchtbellen in het schip zitten, dus de kans op leven aan boord is reëel. Fascinerende beelden, waarin een staaltje westerse militaire techniek en kunde wordt vertoond dat zijn weerga niet kent en dat binnen 24 uur. De Russische president Poetin en zijn marine-staf hebben hun bevolking heel wat uit te leggen.

Ruim een week na het ongeluk, nadat zeer veel kostbare tijd verloren is gegaan, werd de hulp vanuit het westen geaccepteerd en het is duidelijk dat als de Russen niet zo halsstarrig waren geweest de kans op het vinden van overlevenden vele malen groter was geweest. Voor Poetin en de marine-staf is het te hopen dat niemand meer leeft en vastgesteld kan worden dat de gehele bemanning vrijwel onmiddellijk na het zinken van de onderzeeëer is omgekomen. Als dat niet zo is en er toch nog overlevenden zijn, verkeren zowel president als marine-staf in zeer grote moeilijkheden.

De volkswoede in Rusland is nu echt losgebarsten. De mensen zijn boos over het weigeren van westerse hulp en over de incompetentie van president en marine. De vraag is natuurlijk waarom de marine en de president zo lang hebben gewacht met het accepteren van westerse hulp en waarom ze zo weinig informatie over de ramp aan de eigen bevolking verstrekken en de eerste dagen ronduit gelogen hebben.

Het antwoord moet waarschijnlijk worden gezocht op twee fronten. Ten eerste is het koude oorlogsdenken bij de Russische civiele en militaire leiding nog steeds geen voltooid verleden tijd en in het verlengde daarvan probeert men nog steeds de idee van een Russische wereldmacht overeind te houden. Het spreekt in die cultuur vanzelf dat het westen beslist geen vriend is, maar eerder een soort vijand. En voorts heeft een wereldmacht geen hulp van buiten nodig.

Wat nu blijkt is dat de keizer geen kleren aan heeft en dat zal grote politieke gevolgen hebben, zowel in Rusland zelf als ver daarbuiten. Eenieder kan nu zien hoe incompetent het Russische militaire apparaat is, wat ook al in Tsjetjenië is gebleken.

Daarnaast zien de Russen dat hun president en de marine-staf meer geven om hun eigen prestige dan om het redden van de levens van jonge mensen. Dezelfde houding wordt ook aangenomen tegenover de jonge Russische soldaten die bij bosjes sneuvelen in Tsjetjenië. Want de lijken van de vorige oorlog met de opstandige republiek liggen nog steeds opgeslagen in koelhuizen, omdat de legerleiding onvoldoende deskundigen heeft kunnen vrijmaken om hen te identificeren en de lichamen terug te geven aan de familie!

Meer nog dan de val van de Muur in Berlijn in november 1989 en het ineenstorten van het Sovjet-imperium, is het Russische geklungel rond de gezonken onderzeeër het teken dat Rusland geen wereldmacht meer is en ook militair niets meer in de melk heeft te brokkelen. Economisch en maatschappelijk is dat al wat langer duidelijk. De Verenigde Staten van Noord Amerika zijn nu nog de enige wereldmacht en wel op elk terrein: militair, politiek, economisch, cultureel en sociaal. Zij staan eenzaam, zeer eenzaam aan de top.

Op zichzelf wel een griezelige situatie, want het moeten sterke benen zijn die deze weelde kunnen dragen, maar het is niet anders. De Koude Oorlog is nu echt voorbij zelfs voor de Russische president en zijn militaire top. Dat is winst, alleen wat verschrikkelijk dat dit op deze manier moet blijken. Een week lang al gaan mijn gedachten regelmatig naar die mannen op de bodem van de Barentsz-zee. Laten we hopen en bovenal voor hen bidden, levend of dood.

Pim Fortuyn