Het was even groot nieuws, maar inmiddels al weer van het tv-scherm verdwenen. Het I love you virus dat als een verwoestende orkaan met de snelheid van het licht over de wereld ging.

Inmiddels zijn er, net als bij een echt virus, een hele reeks varianten en klonen verspreid die zo mogelijk nog meer schade aanrichten. Opmerkelijk is wel dat die verwoestende werking alleen opgaat als mensen zo nieuwsgierig en onvoorzichtig zijn om het bijgevoegde bestand te openen.

Nieuwsgierige en onvoorzichtige mensen zitten kennelijk niet alleen op de particuliere markt, maar ook in tal van bedrijven en vitale overheidsinstellingen tot en met Pentagon, FBI en CIA aan toe. Met name bij deze laatste drie instellingen wekt dat verbazing. Het is tenslotte niet de eerste keer dat een grappenmaker inbreekt via internet in de systemen van aangeslotenen.

Je zou verwachten dat deze instellingen procedures voor hun medewerkers hebben ontwikkeld over wat te doen met email waarvan de herkomst twijfelachtig is. Nee dus, zoals kennelijk de systemen van deze organisaties niet in mootjes zijn gehakt om olievlekwerking te voorkomen. Kennelijk is men zich onvoldoende bewust van de grote gevaren die men loopt met software waar buitenstaanders, naar nu weer eens blijkt, betrekkelijk makkelijk in kunnen binnendringen.

Als men geen afdoende maatregelen neemt is het nog slechts een kwestie van tijd of een terroristische, godsdienstig en/of politiek geïnspireerde actie volgt en dan gaan niet alleen systemen plat, maar vallen er ook doden. Het is helemaal niet hysterisch om te denken dat daar op dit moment groepen mensen mee bezig zijn, en je hoeft ze niet eens op het idee te brengen, het succes van I love you zet ze er simpelweg toe aan.

Als je het goed tot je laat doordringen is het allemaal nogal huiveringwekkend. De meeste wapenbesturingssystemen, vliegtuigbesturingssystemen en, zoals bleek ten tijde van de oorlogen in de Golf en Kosovo, de aansturing van complete oorlogen verlopen via computers en algemene software.

En dan hebben we het nog slechts over de militaire sector, ook de civiele sector kent tal van systemen die bij ontsporing levensgevaarlijk zijn, zoals (kern)energie en telecommunicatie, en wat te denken van chemische fabrieken, grote raffinagecomplexen en wat dies meer zij.

Zijn we ons van deze tijdbom bewust dan is de laconieke houding van de pers onbegrijpelijk. Het is nieuws en niet meer dan dat; op naar de volgende hype. Ook de houding van softwarefabrikant Microsoft toont een misdadig gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel. Men volstaat daar met het afwijzen van iedere verantwoordelijkheid en schuwt totaal manke vergelijkingen niet.

Het zou hetzelfde zijn als de PTT verantwoordelijk stellen voor het bezorgen van een bombrief en de wegenbeheerder voor ongelukken op zijn wegen. Het grote verschil met de PTT en de wegenbeheerder zit hem erin dat die geen invloed hebben op de inhoud van de enveloppe en op de reacties van de autobestuurders. En dan nog aanvaarden ze een zekere verantwoordelijkheid door post te scannen en door wegen steeds beter te bouwen en te anticiperen op mogelijke reacties van de weggebruiker.

De softwarefabrikant levert echter niet alleen infrastructuur, maar maakt hetgeen van die infrastructuur manipuleerbaar van buitenaf en dat gaat dus wel degelijk een stap verder. Natuurlijk is Microsoft daar niet op uit, dat zou er nog bij moeten komen, maar men is van die mogelijkheid wel terdege op de hoogte en doet er te weinig aan om die mogelijkheid zo goed als uit te sluiten. Het is allemaal reparatie achteraf.

Men kan een virusscanner kopen of downloaden tegen bekende virussen en dat helpt ook, maar natuurlijk niet tegen nieuwe bedenksels, want die herkent de scanner niet. Hier ziet men ook wat de verwoestende uitwerking is van een feitelijk monopolie. Monopolist Microsoft wijst gewoon elke verantwoordelijkheid af en de wereld zoekt het maar uit!

Het is meer dan waarschijnlijk dat tegen de introductie van steeds weer nieuwe virussen niet zo veel valt te doen. Waar wel wat aan te doen valt is aan de scheiding van systemen. Alles aan alles koppelen is weliswaar handig, maar levert naar nu blijkt levensgevaarlijke situaties op. Het wordt de hoogste tijd dat de vertegenwoordigers van het algemeen belang dit ten diepste beseffen en dwingend wetgevend gaan optreden.

Hier heeft de markt even geen oplossing voor, die komt pas nadat de eerste doden zijn gevallen.

Pim Fortuyn