14/04/2000 - Nu.nl

Er is een ware publicitaire hype ontstaan rond het optreden van de Majesteit. Twee boeken van journalisten die een stevig onderzoek hebben gedaan - weliswaar op basis van anonieme bronnen - naar de handel en wandel van de Majesteit en de partijleider van D66 Thom de Graaf, die voorstellen doet om het koningschap te moderniseren. Dat wil zeggen: het terug brengen van het koningsschap tot een louter ceremoniële functie omdat er een democratisch gat zou gapen.

De reacties op de voorstellen van De Graaf in politiek den Haag, waren hilarisch. Het leek wel of er een haan werd losgelaten in een kippenhok dat het maanden zonder haan moest stellen. De verontwaardigde commentaren en sympathiebetuigingen aan de Majesteit buitelden over elkaar heen. Zelfs the Queen under the Queens, de vice president van de Raad van State, Herman Tjeenk Willink, verbrak zijn plechtig stilzwijgen en mengde zich op zijn eigen deftige manier in het gekrakeel. Hij deed een oproep om de grenzen van het majesteitelijk handelen juist niet in te perken, maar nog verder op te rekken vanwege haar vele en bovenal voortreffelijke kwaliteiten. Zij is koningin bij de gratie Gods, maar als we de paladijnen rond de troon mogen geloven ook een beetje God zelve.

Dat de Majesteit met verve de grenzen van het staatsrecht verkent en alles probeert om haar invloed en macht uit te breiden is al langer een publiek geheim en door velen, onder meer door mijzelf, bij relevante gelegenheden in de pers aan de kaak gesteld. Menselijk gezien doet de Majesteit niets meer dan in deze ambitieuze tijd van ambitieuze mensen mag worden verwacht: zoveel mogelijk inhoud aan haar functie geven. En ja, na zo'n twintig jaar wil je ook wel eens zelf met de majesteitelijke vingers aan de knoppen zitten! Staatsrechtelijk moet dit niet mogen en daar wringt de schoen.

Hiermee wordt het erfelijk koningschap in de moderne tijd gewoonweg een onmenselijke functie. Geen zinnig mens, die nu nog een bestel zou ontwerpen, waarin het staatshoofd publiekelijk geen mening mag hebben over belangrijke maatschappelijke vraagstukken. Zeker niet als deze politiek gevoelig liggen en het aanstaande staatshoofd verordonneren om zijn huwelijk goed te laten keuren door de Staten - Generaal. Of nog erger: een uitgebreid antecedentenonderzoek eisen naar zijn bruid en naaste familie, met name naar de vader van de bruid.

Wij vinden geheel terecht dat wij daar niets mee van doen hebben en dat het gedrag van de vader de bruid niet mag worden aangerekend. Maar ja dat moet wel, wil het staatshoofd onschendbaar zijn en de ministers verantwoordelijk. Kortom, als we mensen niet meer in een dergelijke onhanteerbare spagaat willen dwingen dan is er maar een oplossing en dat is de afschaffing van deze constructie. Dat was consequent geweest, maar daarvoor ontbrak de Graaf de moed. De familie Van Oranje wil dat niet en ook het overgrote deel van het volk wil het niet. Er blijft dus weinig anders over dan voortmodderen onder het motto: als het volk poppenkast wil dan krijgt het zo briljant mogelijk gespeelde poppenkast.

Ondertussen is er met deze plotselinge belangstelling van D66 voor de modernisering van het koningschap wel iets merkwaardigs aan de hand. Sedert haar oprichting pleit de partij voor het uitbrengen van twee stemmen door het kiezersvolk: een op de macht en een op de controle daarop. Dat wil in de praktijk zeggen dat we onze volksvertegenwoordigingen kiezen, maar ook de premier, de commissaris ven de koningin en de burgemeester. Deze laatste functionarissen formeren hun kabinet, college van gedeputeerde staten en college van B&W op basis van het mandaat dat ze van de kiezer hebben gekregen.

Als de minister-president wordt gekozen vervalt vanzelf de rol van de koningin bij de kabinetsformatie en meer in het algemeen zal de premier handelen op basis van het mandaat van de kiezer en dus het erfelijke staatshoofd als vanzelf op afstand houden van het politieke bedrijf. Zonder wijziging van de grondwet aangaande de positie van het staatshoofd is dan alles gerealiseerd wat de Graaf wil bereiken door de modernisering van het koningschap en nog veel meer dan dat.

Pas dan is het democratische gat echt gedicht, want kan de kiezer rechtstreeks zijn regering kiezen en is dat geen onderdeel meer van de fameuze achter- en torenkamertjes politiek die de polder tot nu toe moet gedogen. Voor de familie van Oranje wordt het er natuurlijk niet leuker op, maar zolang zij het zelf willen en het volk er niet vanaf wil is er niets aan de hand.

Pim Fortuyn