De miljardendans in politiek Den Haag is begonnen. Men verwacht een meevaller van 15 miljard gulden voor de komende twee jaar. Grotendeels als gevolg van hogere belastinginkomsten door de aanhoudende economische groei en voor een kleiner deel als gevolg van minder uitgaven voor de sociale zekerheid daar de werkeloosheid nog steeds terug loopt.

De vraag die dan vervolgens opkomt is wat te doen met al dat geld? Het antwoord daarop zou heel eenvoudig kunnen zijn: gebruik het om een begin te maken met de aflossing van de torenhoge staatsschuld. Dat zou ook niet meer dan rechtvaardig zijn tegenover de jonge mensen van nu. Immers mijn generatie heeft die schulden gemaakt in een periode van ruim 25 jaar.

Het is ook mijn generatie, die der babyboomers, die straks zal zorgen voor substantieel verhoogde uitgaven voor de gezondheidszorg en de AOW, de zogenoemde vergrijzingsproblematiek. Om te zorgen dat de werkers van dan nog iets ter eigen besteding overhouden, is het goed om in de publieke financiën daarvoor reeds nu de ruimte te scheppen. Dat is niet meer dan een kwestie van rechtvaardigheid en een bijdrage aan het voorkomen van een toekomstige 'oorlog' tussen de generaties.

Politiek Den Haag voelt daar natuurlijk niet voor. Veel partijen willen met een flink deel van dit geld leuke dingen voor de mensen doen, zoals daar zijn onderwijs, gezondheidszorg en milieu. Nobele doelen natuurlijk, maar worden daar het onderwijs, de gezondheidszorg en het milieu ook echt beter van?
Ik denk het niet. Zowel in het onderwijs als in de gezondheidszorg is sprake van een gigantische grotendeels bureaucratische overhead.

Bij een hbo-instelling in het oosten van het land werken 1200 leerkrachten en tussen de vier- en vijfhonderd krachten die zogenaamde ondersteunende diensten verlenen. In het ICT-tijdperk is dit van de gekke, zoals het ook voordien natuurlijk ook al van de gekke was. Veel van die zogenoemde diensten houden de uitvoerende van hun echte werk af: goed onderwijs geven.

Iets soortgelijks, maar nog veel grotesker is eraan de hand in de zorg sector. Daar komt men nu zo langzamerhand achter. Het centraal stellen van de patiënt en niet van de behandelaar en de behandelwijze, blijkt ineens te leiden tot efficiënter en effectiever optreden en wachtlijsten smelten weg als sneeuw voor de zon.
Dat smaakt dus naar meer.

Pomp je extra geld in deze sectoren, waarin al vele miljarden omgaan, dan zal deze voor de hand liggende oplossing niet verder worden doorgevoerd. Het zijn ook daar net mensen. Meer geld neemt gewoon de prikkel weg om je zaakjes beter te organiseren. Het is net als in het bedrijfsleven, een slecht functionerend bedrijf gaat niet beter werken door er meer geld in te pompen. Integendeel, dat is goed geld naar slecht geld gooien.

Het is van het grootste belang dat de sectoren onderwijs en zorg flink worden geherstructureerd en dat de aanzienlijke overhead, de bureaucratie en het veel te uitgebreide management worden teruggedrongen. Tevens moeten de uitvoerenden meer verantwoordelijkheid krijgen en daar ook op worden afgerekend, zowel in positieve als in negatieve zin.

Zoiets bereik je alleen door de geldkraan niet verder open te draaien. Het is de onderwijzers, verpleegsters en dokters van harte gegund beter te gaan verdienen, maar dan wel gefinancierd uit de bestaande budgetten door effectiever en efficiënter te gaan werken. De arbeidsproductiviteit in deze sectoren ligt veel en veel te laag en kan dan ook aanzienlijk omhoog.

Investeren in het milieu is helemaal van de gekke, men weet zich daar met het geld geen raad en zal dit dus gaan besteden aan meer functionarissen, betere arbeidsvoorwaarden en meer bureaucratie. Dat dit niet zo maar een mening is kan men zien bij de Nederlandse politie. In de loop van de tijd is daar een paar honderd miljoen gulden extra ingepompt en het resultaat is nog steeds heel mager. Het geld is weggevloeid via bestaande kanalen en de burger heeft het nakijken.
Zeker geen voorbeeld om na te volgen.

Pim Fortuyn