Politieke partijen sturen aan op een strenger asielbeleid. Ook andere voorheen 'rechtse items' worden breder gedragen. De opkomst van Leefbaar Nederland onder leiding van Pim Fortuyn heeft een aanzwengelende werking op deze tendens. CDA-leider Balkenende sprak zich al uit tegen een multiculturele samenleving. De VVD scherpte vrijdag de asielparagraaf in het verkiezingsprogramma aan. Ook PvdA en D66 stellen zich harder op.

De VVD wil nu zelfs de Vreemdelingenwet openbreken. Zo bepleiten de liberalen in het gisteren in Arnhem aangenomen verkiezingsprogramma alle asielzoekers zonder papieren op te sluiten. Asielzoekers die niet kunnen bewijzen dat ze via Schiphol of per boot het land zijn binnengekomen, moeten direct worden uitgezet. Asielzoekers die drie jaar in de procedure verblijven, krijgen van de liberalen niet meer automatisch een verblijfsvergunning.

PvdA en D66, in het verleden terughoudend, komen ook met kritische opmerkingen over het asielbeleid. D66-minister Van Boxtel stelde vorige week voor allochtonen voor hun bruid uit het land van herkomst te laten betalen. De PvdA-fractie toonde de laatste tijd irritatie over het falende terugkeerbeleid, nadat eerder werd gevraagd om een strengere Vreemdelingenwet.

De fracties pikken een heersende trend op, die door de opkomst van Leefbaar Nederland in een stroomversnelling is geraakt. Uit de laatste opiniepeilingen blijkt dat de druk van de nieuwkomer op de bestaande partijen enorm is. De verschillen in de meest gebruikte opiniepeilingen zijn overigens opmerkelijk groot, zo blijkt uit nieuwe cijfers.

Onderzoeker InterView voorspelt dat LN 20 zetels haalt. De VVD staat in die peiling op 28 zetels, net als het CDA. De PvdA zou aan kop gaan met 40 zetels. Bureau NIPO geeft Leefbaar Nederland 15 zetels. PvdA en VVD zijn bij NIPO verwikkeld in een nek-aan-nek race met elk 37 zetels. Het CDA staat daarbij op 26 zetels. Het onderzoeksbureau B en N Marketing peilt de VVD op 39 zetels en de PvdA aanzienlijk kleiner met 35. LN krijgt 24 zetels, evenals het CDA.
Volgens de Politieke Aandelenmarkt (PAM) van de Volkskrant blijft de PvdA met 38 zetels de grootste, volgt de VVD met 36 zetels en zou LN er 17 krijgen.

Vooral de VVD zou kiezers verliezen aan Leefbaar Nederland. In Arnhem ontkende VVD-leider Dijkstal dat de aanscherping van het verkiezingsprogramma ten doel had de aanval van LN te pareren. Wel gaf hij toe dat de aanscherping van het programma 'mooi meegenomen is' voor de profilering van de partij. Dijkstal: 'De nieuwkomer slaagt er aardig in een stuk electoraat naar zich toe te trekken. Er heerst een zekere ongerustheid.'

Andere VVD-prominenten deden de laatste dagen oproepen tot een 'ruk naar rechts' om de opkomst van Pim Fortuyn en de zijnen tegen te gaan. Oud-Rekenkamer-voorzitter H. Koning zei dat op 'de rechterflank van de partij de onrust groeit'. H. Vonhoff, oud-minister en Commissaris der Koningin voor de VVD, gaf af op de multiculturele samenleving, die jarenlang een breed gekoesterd begrip is geweest. VVD-senator H. Dupuis vindt dat de partij 'naar rechts moet opschuiven.'

Beleggers op de PAM geven overigens VVD'er Dijkstal een kans van 38 procent op het premierschap; PvdA'er Melkert maakt 47 procent kans. Deze week hebben zich 1400 deelnemers aangemeld. Gemiddeld wordt 100 euro ingelegd. Vooral de handel in aandelen van LN was hectisch. Dit strookt met het wisselende beeld uit de enquêtes.