'Hier staat een geëmotioneerd man.' Heel even trilt de onderlip van Pim Fortuyn als hij op een haag van camera's en microfoons stuit. Hij zegt het niet met zoveel woorden, zaterdagavond, maar voor hem als lijsttrekker van Leefbaar Nederland is het doek gevallen. 'Ik wilde geen breuk.'

Razendsnel herwint hij zich . Als campagneleider Kay van der Linden hem zetjes richting auto geeft, flirt hij alweer met de camera's, zwaait als een overwinnaar naar journalisten, neemt alle tijd van de wereld en zegt met een aan spot grenzende ernst: 'Ik zeg u, als dit land een premier mocht kiezen, dan zou ík het worden. Dat is de wil van het Nederlandse volk.'
Dan verdwijnt zijn auto in de nacht en is slechts zijn hand wuivend uit het open raam te zien. Dan ook klappen de luxaflex toe, waar tussendoor het bestuur van Leefbaar Nederland de aftocht van de ex-lijsttrekker heeft gadegeslagen. 'Zonder vreugde', zal een van hen later zeggen. 'Het was een tragische maar noodzakelijke bijeenkomst.'

Fortuyn heeft er eerder die dag geen flauw idee van dat hij de nacht niet als lijsttrekker van Leefbaar Nederland zal halen. Hij zelf tilt niet zwaar aan de commotie die zaterdag al vroeg ontstaat over het interview. Leiders van andere politieke partijen, op verkiezingscampagne, hebben de kans met beide handen aangegrepen om afstand te nemen van de runner-up in de politiek.

'Ze vallen overal over', zegt Fortuyn 's middags nog bij Harry Mens in diens tv-programma. En tegenover zijn bestuur spreekt hij sussend over een storm in een glas water. 'Moeten we een beetje down spelen.' Hij beseft ook dan niet dat de wanhoop zich inmiddels van sommige bestuursleden meester heeft gemaakt. In een flits hebben ze beseft dat Fortuyn, hoezeer ze hem als mens ook zijn gaan waarderen, nooit en te nimmer te sturen zal zijn. Dat hij altijd een solozeiler zal blijven en nooit het ware gezicht van de partij kan uitdragen.

Maar, beloven de bestuursleden elkaar, hij krijgt de kans zich te verdedigen. Dus trekt het gezelschap zich terug in het appartement van Van der Linden voor geheim beraad en wordt de pers alle kanten op gestuurd. De Daimler van Fortuyn - met chauffeur en twee hondjes - verraadt echter de plaats van samenkomst.

Na een paar uur staat het er in het nauwe Hilversumse straatje zwart van journalisten, cameralieden, satellietwagens en nieuwsgierige buurtberwoners en komtde politie om het verkeer te regelen.
Binnen houdt Fortuyn een emotioneel betoog. Alles wat zwart op wit in de krant staat, heeft hij gezegd, erkent hij. De discussie gaat vervolgens niet over het afschaffen van artikel 1 van de Grondwet. Met Fortuyns uitspraken daarover kunnen ze nog welleven, zegt mede-oprichter en vice-voorzitter Broos Schnetz later.

Maar Fortuyn neemt geen jota terug van zijn denkbeelden over de islam. Integendeel. Een kwartier lang houdt hij een gloedvol betoog. Voor de aanwezigen vormt dat slechts de bevestiging dat hun besluit het enige juiste is: Fortuyn is ongeschikt als lijsttrekker van Leefbaar Nederland.
Voorzitter Jan Nagel spreekt later over de pijn die het doet 22 zetels in rook te zien opgaan. Schnetz relativeert. Net als Nagel hoort hij tot de bestuursleden die eenvoudigweg zeiden: 'Pim eruit of ik eruit'. Schnetz: 'Principes zijn huizenhoog belangrijker dan 25 zetels winnen met verderfelijk gedachtegoed. Dan heb ik liever vijf zetels.'

Fortuyn wacht apart in een kamer op het oordeel van het bestuur. 'Het was een moedig besluit', zegt Nagel naderhand. Het moment zelf is van een grote tragische zwaarte. Fortuyn pinkt een traan weg. Hij kust Nagel, kust Schnetz en enkele anderen ten afscheid. Dan daalt hij naar beneden, de trap af en loopt recht in de haag van camera's.

'Daar gaat een groot gevoelsmens, iemand die anders dan het politiek correct denkende Nederland het vermogen heeft discussies scherp te stellen', zeggen de achterblijvers tegen elkaar.

Iemand die terugslaat ook, blijkt zondag. Net als Nagel kiest Fortuyn de publieke omroep als podium. Hij roept zijn aanhang op. Hij rekent op ze. Kan niet geloven dat ze het bestuur steunen. 'Ik sta voor een taak, ik heb een opdracht, het Nederlandse volk heeft dat goed begrepen, ik kan niet meer terug.'

Lijst-Fortuyn, als het zonder Leefbaar Nederland moet.