Column Peter R de vries Panorama (week 21, 2002)

Nooit ben ik onder zoveel e-mailtjes bedolven als na de moord op Pim Fortuyn. Afgelopen vrijdag was het papier bijna niet aan te slepen, de printer stond roodgloeiend. Werkelijk honderden berichten van verontruste burgers, die opmerkingen, vragen, twijfels en argwaan hebben bij het justitie-onderzoek naar de moord. En allemaal hadden ze hetzelfde slot: zou je er alsjeblieft op willen toezien dat er geen bewijs wordt verdoezeld, dat niemands betrokkenheid wordt weggemoffeld, dat de bvd niet de kans krijgt de handen in onschuld te wassen en al die uitgestreken politici niet wegkomen met mooie praatjes? Nederland is achterdochtig geworden. Niet alleen Pim Fortuyn is vermoord, maar ook het geloof in een bonafide, eerlijke en rechtvaardige overheid is ter aarde gedragen, zo lijkt het wel. Het is opmerkelijk hoeveel mensen er vanuit gaan dat de moord een complot moet zijn: de goed voorbereide uitschakeling van een lijsttrekker die aan de vooravond van een politieke landverschuiving stond. Een samenzwering van 'het systeem': de zittende politieke partijen, de veiligheidsdiensten en de gevestigde orde.

Het zijn geen 'halve zolen' die mij dit schrijven, waardoor je hun boodschap makkelijk kunt afdoen. Nee, het zijn politiemensen, juristen, ambtenaren, wetenschappers en nuchtere zelfstandigen. Heel veel mensen trekken de vergelijking met de moord op John F. Kennedy in 1963. Direct na de aanslag werd Lee Harvey Oswald gearresteerd, een wat zonderlinge man. De zaak was opgelost, het ging om een wanhoopsactie van een eenling en alles was onder controle, zo hield men het volk voor. Het wapen waarmee Kennedy was doodgeschoten kon aan hem worden gelinkt. Klaar-is-Kees. Inmiddels weten we dat Oswald waarschijnlijk een marionet van inlichtingendiensten is geweest en wellicht als zondebok heeft gediend om de aandacht van een CIA-samenzwering af te leiden. Op de avond van 6 mei 2002 kregen we na de snelle aanhouding van Volkert van der G., een wat zonderlinge man, in Nederland precies hetzelfde te horen - inclusief een munitievondst bij hem thuis die machte met de gebruikte kogels - zo is veel mensen opgevallen.

Is Van der G. de Oswald van onze tijd, compleet met eigen internetsite waarvan de media saillante statements in persklare brokken kon downloaden? En dan die onwaarschijnlijk snelle arrestatie... Daar waar dat normaal gesproken lof en complimenten oogst, riep het nu argwaan op. Hoe kan het dat Van der G. luttele minuten na het schietincident door zes politiemensen, gehuld in kogelwerend vest en vergezeld door speurhonden, overmeesterd kon worden, terwijl de ambulance de stervende Pim Fortuyn nog niet eens bereikt had? Dat was wel heel erg snel, verdacht snel. Op dat moment was nog nauwelijks duidelijk wat er op het Mediapark was gebeurd en deden daarover nog veel wisselende verhalen de ronde. Een duidelijk signalement was nog niet gegeven. Rukt de Gooise politie bij iedere melding altijd zo pijlsnel en in vol ornaat uit? "Het leek wel alsof ze om de hoek de dader hadden staan opwachten," aldus een van de schrijvers. En het geklungel met het hek van het mediapark, dat niet open kon, waardoor de ambulance kostbare minuten verspeelde, was natuurlijk ook geen toeval. Fortuyn ademde op dat moment nog, maar kennelijk moest adequate hulp worden vertraagd, meent men. O ja, en dan die schietvaardigheid van de dader... Met een zwaar kaliber wapen had hij de lijsttrekker trefzeker om het leven gebracht: vijf van de zes schoten waren in vitale lichaamsdelen - hart, hoofd, hals - terecht gekomen.

Waar heeft de man - een milieuactivist! - dat geleerd? Of nee, WIE heeft hem dat geleerd? Pistoolschieten op bewegend doelwit is het moeilijkste wat er is, zeker als je zelf helemaal opgefokt bent. En als natuurbeschermer zal hij niet op bomen in het bos hebben geoefend... Een andere vraag die menig schrijver bezighoudt is waarom de ooggetuigen - Ruud de Wild en zijn radiocollegae - niet direct zijn gehoord. Daar is dagen mee gewacht, terwijl iedereen weet dat dan de herinnering vervaagt en wordt vertroebeld door andere waarnemingen op bijvoorbeeld televisie. Weggehoond wordt ook de verklaring van de zwetende en spierwitte minister Klaas de Vries, die op de avond van de aanslag beweerde dat er 'nooit aanwijzingen' waren binnengekomen dat Fortuyn gevaar liep. En hoe wist Volkert van der G. eigenlijk waar en wanneer hij op het Mediapark moest zijn? Vragen, vragen en nog eens vragen.

Een van de e-mailschrijvers vatte alle ongerijmdheden kernachtig samen met de constatering: "Het stinkt al zonder te roeren." De moord op Pim Fortuyn. Hem is het zwijgen opgelegd. Zijn volgelingen niet. En niet alleen zij wachten op antwoord, wij allemaal eigenlijk...

Peter R. de Vries